ئەمڕۆ کۆتاییم بە خوێندنەوەى یەکێک لە بەرگەکانى کتێب و چاپکراوێکى نایاب هێنا، کە قەبارەى ئەم بەرگەى بەردەستى من ( ١١٩٥ ) لاپەڕەیە و بە کوردییەکى پاراوو بە چاپێکى جوان خراوەتە بەردەست خوێنەر.
گرنگی ئەم کتێبە لە خودى بابەتى لێکۆڵینەوەکەوە سەرچاوە دەگرێت، کە بریتیە لە تەفسیرو لێکۆڵینەوە لە قورئانى پیرۆز، کۆتا پەیام و نامەى ئاسمان بۆ سەر زەوى کە وەک خواى بە بەزەیى دەفەرموێت بەرنامەیەکى تێرو تەواوەو دینێکى تەواو گونجاوە بۆ ژیان هەتا ڕۆژى دوایى، ئەگەر دەستى پێوە بگرین گومڕا نابین و براوەى دونیاو دواڕۆژ دەبین.
ئەگەرچى دیقەتى سەرکێڵى هێندێک تەفسیرى ترمداوە کە بەزمانى کوردى نووسراون، بەڵام لێکۆڵینەوەى بەراوردکاریم نەکردووە لەسەر سەرجەم تەفسیرو لێکۆڵینەوەکانى تر تا باشتر ڕێگە بەخۆم بدەم لایەنى هێزو لاوازى هەریەکێک لە تەفسیرەکان بخەمەڕوو، بەڵام پاش وردبوونەوەى تەواو لە ناوەڕۆکەکەى، پێم وایە ئەم تەفسیرە هێندە لێکۆڵینەوەیەکى تێرو تەسەلە کە پێویست دەکات هەموو خوێنەوارێکى کوردزمان بیخوێنێتەوە، ئەوانەى مسوڵمانن تا باشتر بە زمانى دایکیان ئاشناى ئاینەکەیان ببن لەسەرچاوەى یەکەمى شەریعەت خۆیەوە کە قورئانە، ئەوانەشى کە بڕوایان بە ئیسلام وەک کۆتا ئاین و بەرنامەى خوا (جل جلالە) نییە، تا ئاشنا ببن بە ئاینى ئیسلام، ئەگەر هەر بەوجۆرە مانەوە ئەوە با بەرچاو ڕوون بن لە هەڵبژاردنى بێباوەڕى خۆیان و بەردەوام مانەوەیان لەدەرەوەى بازنەى ئیسلام.
لەم دە خاڵەى خوارەوە، بە کورتى ئەمەوێت ڕوونیبکەمەوە کە بۆچى ئەم کتێبە (تەفسیرى قورئانى بەرزو بەپێز) گرنگە هەموو خوێندەوارێک بیخوێنێتەوە؟
یەک/ تەفسیرو لێکدانەوەی قورئانى پیرۆزە کە سەرچاوەى سەرەکى زانین و ئاشنابوونە بە ئاینى ئیسلام کە وتەو فەرمایشتى خواى بە بەزەییە، هەروەها بە زمانى پاراوى کوردیی نووسراوەو هەموو کوردزمانێک بە ئاسانى لێى تێدەگات.
دوو/ تەفسیرەکە سودى لە بەناوبانگترین تەفسیرو لێکۆڵینەوەکانى پێشخۆى وەرگرتوەو پوختترین بۆچوون و شایستەترین لێکدانەوەى گەورە زانایانى لە خۆیدا کۆکردووەتەوە، هەروەها تەنها لە یەک بازنەى زانستەکاندا ناسوڕێتەوەو سودى لە زانستەکانى شەرع و زانستەکانى سەردەم وەرگرتووەو هەوڵدراوە ماناو واتاى ئایەتەکان بە گونجاوترین دەربڕین بگەیەنێتە خوێنەر.
سێ/ لەم دانراوەدا خوێنەر بێجگە لە ئاشنابوون بە ماناو واتاى بەرزى قورئان، ئاشنا دەبێت بە فەرموودە ڕاستەکان و ژیانى پێغەمبەرى پێشەوامان (درودى خواى لەسەر)، کە وەک دایکمان عائیشە دەفەرموێت: "ڕەوشتەکانى قورئان بوون"، هەروەها خوێنەر ئاشنا دەبێت بە بۆچوونە فیقهیە جۆراو جۆرەکان و مەدرەسەو قوتابخانە فیکرییە مێژووییەکان و ڕێچکەو ڕیبازە زانستیەکانى بوارى فەرموودەو شەرع.
چوار/ ئەم لێکۆڵینەوەیە بەرهەمى خوێندەوارو نووسەرێکى کوردە، هەربۆیە لە زۆر جێگەدا مرۆڤ تام و بۆنى کوردبوونى لێ دەدۆزێتەوە بەهۆى باکگراوندى زمانەوانى و نەتەوەیى نووسەر خۆیەوە، بێجگە لە دەیان پەندى پێشنیان و وتەى جوانى کوردەواریى کە هەست و نەستى خوێنەرى کورد زیاتر لە بەرهەمەکە نزیک دەکاتەوەو باشتر یارمەتى دەدات بۆ بەردەوامبوون لە خوێندنەوەى.
پێنج/ بێجگە لە ئاشنابوون بە واتاو ماناى ئایەتەکانى قورئان، لە خوێندنەوەى ئەم پەرتووکە خوێنەر گفتوگۆى زۆر بابەتى گرنگ دەخوێنێتەوە، کە پەیوەندیدارە بە ژیانى ئاینى و کۆمەڵایەتى و سیاسى و ئابورى و ژیاریى، ئەوەش بە هۆى پاشخانى ڕۆشنبیرى نووسەرو لێکۆڵەر، بۆ نمونە: لەم لێکۆڵینەوەیەدا خوێنەر ئاشناى مێژوو و تێڕوانینى ئاینەکانى تر دەبێت دەربارەى ژیان و پەیوەندى نێوان مرۆڤەکان و پەیوەندییان بە ئاینەکانیان و عیبادەت و خواپەرستییان، کە ئەمە دەرفەتێکى باشە تا خوێنەر فراوانتر لە ژیان بڕوانێت و باشتر بۆچوونى دروست بدۆزێتەوە.
شەش/ ئەوەندەى پێویستە، ئەم لێکۆڵینەوەیە گرنگى بە لێکدانەوەى وشەکان لە ڕووى زمانەوانیەوە داوەو خوێنەر زۆر بەباشى لە ڕووى زمانی عەرەبیەوە سودمەند دەبێت، چ وەک واتاو چ وەک ڕێزمان و ڕەوانبێژى.
حەوت/ ئەم لێکۆڵینەوەیە تەنها واتاى ئایەتەکان نییە، بەڵکو نووسەر سەرەتا بە خستنەڕووى پوختەیەک لەبارەى چەند ئایەتێک بە شێوەى وانەیەکى سەربەخۆ دەست پێدەکات، پاشان ماناى وشە بە وشەى ئایەتەکان دەخاتەڕوو، پاشان لێکدانەوەى هێندێک وشەو زاراوەى نوێی ئەو وانەیە، پاشان خستنەڕووى هۆى هاتنەخوارەوەى ئایەتەکان، پاشان ماناى گشتى ئایەتەکان، لە هەمووى گرنگتر ئەو بابەتانەى جێگەى مشتومڕن لە دنیاى ئەمڕۆدا بەشێوەى سەربەخۆ گفتوگۆ کراون و ڕووبەرى تایبەتیان بۆ تەرخانکراوە بەناوى (چەند مەسەلەیەکى گرنگ)وە، بابەتەکانیش زۆربەى کات وەڵامى ئەو ڕەخنانەیە کە ڕووبەڕووى ئیسلام و قورئان لە کۆن و نوێدا کراونەتەوە، یان ئەو بابەتانەى کە جێگەى ڕاجیایى و مشتومڕى زانایانن، یان ئەو بابەتانەى بابەتى گرنگى فیکرین یان ئەوانەى پەیوەندیدارن بە ژیانى سەردەم و پێشکەوتنە ماددییەکانەوە، و پێویستیان بە لەسەر وەستان و ڕوونکردنەوەى زیاتر هەیە.
هەشت/ هۆى هاتنەخوارەوەى ئایەتەکان یەکێک لە بابەتە گرنگەکانە کە لێکۆڵەر گرنگى پێداوە، چونکە بۆ تێگەیشتنى دروست لە ئامانج و مەبەستى هەر ئایەتێک، زانینى هۆکارى دابەزینى ئایەتەکان زۆر گرنگە.
نۆ/ جورئەتى نووسەر لە خۆ یەکلاکردنەوە یان لە دەربڕینى بۆچوون لە بابەتە گرنگەکاندا لەم لێکۆڵینەوەیەدا جێگەى بایەخە، چونکە لە زۆر بابەتى هەستیاردا نووسەر بە ڕاشکاوى و ئازایانە و زانستیانە توانیویەتى بۆچوونى ڕوونى خۆى لەسەر بابەتێک کە ڕاجیایى لەسەرە بخاتە ڕوو، چ بە خۆدانە پاڵ بۆچوونى زاناو لێکۆڵەرانى پێشوو، چ بە دەربڕینى بۆچوونى سەربەخۆ وەک لێکۆڵەرو مسوڵمانێک کە توانا زانستیەکەى ئەو دەرفەتەى پێ دەدا.
دە/ پەلەپڕوزە بە نووسینەکەوە دیار نییە، لە زۆر شوێن کاتى باش تەرخانکراوە بۆ تەفسیرو لێکۆڵینەوەکە، هەروەها سود لە سەرچاوەى باش وەرگیراوە، کە تەنها لەم بەرگەى کە من خوێدوومەتەوە کە سورەتى (النساء)ە ئاماژە بە (٣٦) سەرچاوەى سەرەکى دراوە، ئەگەرچى ئەم نەفەس درێژییە بووەتە هۆى گەورەبوونى قەبارەى بەرهەمەکەو بەرگەکانى، بەڵام ئەمە بۆ خوێنەرى جیدى گرنگە، بەتایبەت کە بابەتى نووسینەکە قورئانى کەلامى خواى بەخشندەى میهرەبانە کە پێویستى بە وردبوونەوەو تێفکرین و لێکۆڵینەوەى زیاترو بەردەوام و نوێ هەیە.
لە کۆتاییدا، دڵنیام ئەم لێکۆڵینەوەیە، وەک هەر بەرهەمێکى ترى مرۆڤ بێ کەم و کورتى نییە، چونکە دواجار تەنها خواى گەورە هەڵە ناکات و کارو قسەى مرۆڤ قابیلى هەڵەو بۆچوونى ناڕاست و کەم و کورتییە با تەفسیرى قورئانیش بێت، بەڵام ئەم لێکۆڵینەوەیە بایەخى گەورەى هەیە لە کتێبخانەی کوردیداو سەرچاوەیەکى زۆر نایابە بۆ نەوەى نوێ و خوێندەوارى کورد تا بە زمانى دایکى لە کتێبى خوا بەهرەمەند ببێت، هەربۆیە هیوادارم هەموو خوێندەوارێک بیخوێنێتەوە، هەموو گەنجێک بیخوێنێتەوە، و بۆچوونى سیاسى نووسەرو لێکۆڵەرەکەى کە بەڕێز (مامۆستا عەلى باپیر)ە، نەبێتە ڕێگر لە خوێندنەوەو هەڵسەنگاندنى دروست و بابەتیانە بۆ بەرهەمەکە.